The Jaroszynski Family

Po sześćdziesięciu latach, przychodzi jakaś pani, czarno ubrana [...] i ma kwiatki [...]. Bardzo miła pani [...]. I pyta się, czy to ja jestem ta i ta. Powiedziałam: „Owszem, ja jestem tak”. „A bo siostra miała dziecko u siebie [...], dziecko było żydowskie” – a to sobie przypomniałam, że miałam dziecko […] i ona mówi: „Ja jestem właśnie tym dzieckiem”. „[…] to nie możliwe […]”. „[…] Ile pani ma lat?” „Sześćdziesiąt”. […] to niemożliwe, żeby pani była moim dzieckiem”. Ona mówi: „No, możliwe, bo tak było, ja byłam w Warszawie i dowiedziałam się, że siostra przechowywała dziecko żydowskie, a tym dzieckiem żydowskim to ja jestem”. I powiedziała mi: „Nazywam się Ewa […] Kuper”. […] Okazało się, że ja byłam bardzo ważną osobą, że ja naprawdę uchroniłam dziecko [...] od śmierci. […] przyjechało do mnie, do Lasek, jedenaście osób, a na czele tych jedenastu osób była Ewunia, a to byli jej mąż, jej brat, jej brat męża [...], córka z mężem i z dziećmi. [...] i okazało się, że to była rzeczywiście moja Ewunia. […] bardzo mnie fetowali i dziękowali, że ja im uratowałam mamę, mówili że: „Nie byłoby nas tu wszystkich – bardzo byli mili i serdeczni – gdyby siostra nie uratowała nam tej Ewuni”.

[…] to maleństwo […], ono prawie się nie chciało ode mnie odłączyć, było na rączki, i na raczki. No, i […] wzięłam i umieściłam je u mojej siostry rodzonej, która była u nas ze swoimi dziećmi. Miała dzieci w tym wieku, malutkie. Wprawdzie zobaczyłam, że jej dzieci są jasne, blondyny i jedno było tylko ciemniejsze trochę […] i że to moje dziecko, które przywiozłam było czarniutkie na główce, czarne miało oczka, że bardzo będzie raziło. Ale nie miałam innego wyjścia, no, i zostawiłam je. […] I chowało się razem z nami, i dochowało się trzy lata. […] miało sześć lat […], wojna się skończyła i dziecko zostawiłam, skąd je wzięłam, u pani Rembowskiej.

Przyjechałam kiedyś do Krakowa i na ulicy, dosyć ruchliwej, spotkałam moją znajomą, panią Hannę Rembowską, która miała przy sobie dwoje dzieci. Przywitałam się z panią Hanią, a ona mi powiedziała: „Mam dwoje dzieci i nie wiem co z nimi robić, czy byś ich nie wzięła? Bo mam gruźlicę, więc nie mogę brać dzieci a poza tym nie mam co dać im jeść, bo jestem sama bardzo biedna”. […] A mówi: „Jedno to jest dziecko […] żydowskie, któremu grozi śmierć, jeżeli to wykryją. A drugie to jest zagubione dziecko polskie. To ja je umieszczę w Warszawie, w jakimś zakładzie”. Pomyślałam chwileczkę ale bardzo krótką i powiedziałam: „Dobrze”. Na to, to malutkie dziecko żydowskie, złapało mnie za nogę a za chwilkę powiedziało: „Na rączki”. No więc wzięłam malutkie dziecko, które, jak się potem okazało miało trzy latka, wzięłam na rączki. To była mała Ewunia, która umiała powiedzieć, że jest Ewunia, ale nic więcej. No, i wzięłam to dziecko i Zosię, która była do umieszczenia w zakładzie i prędko zniknęłam z horyzontu, bo niedaleko nas była grupka Niemców, która zaczęła się interesować tymi dziećmi, co one za jedne są.

W lesie spotkałam ją, płaczącą. Ona mi powiedziała, że nie ma gdzie wyjechać. A ja mam rodziców w Warszawie, powiedziałam: „To nie martw się. To ja cię zabiorę do moich rodziców”. No, i pobiegłam do matki, matka mi powiedziała: „Dobrze, ale czy wiesz, że ci to grozi życiu?”. Powiedziałam, że wiem, ale ona potrzebuje też, bo jej też grozi życiu. To matka powiedziała: „To w takim razie ci błogosławię”. No, i zrobiła mi matka krzyżyk na czole, dała czterdzieści złotych na drogę i pojechałam i wzięłam siostrę Miriam. […] zrobiłam jej inny dowód, nazwała się potem nie Miriam tylko Maria i nie […] Waingold tylko Gołębiowska. No, i z nią przez cztery i pół roku tułałam się po rozmaitych piwnicach, lokalach, chowając się, żeby nas nie wykryli, że ona jest pochodzenia żydowskiego.