Jadwiga Luśniak

powiększ mapę
Zdjęć : 1

Historia pomocy - Jadwiga Luśniak

W czasie wojny Jadwiga Luśniak ukrywała Żydów na terenie kierowanego przez siebie internatu dla sierot na warszawskim Żoliborzu. Personel i wychowankowie placówki prowadzili działalność konspiracyjną – miejsce to często kontrolowali hitlerowcy.

Jadwiga Luśniak pomogła m. in. Tomaszowi Protowi i jego matce. Protowie – zasymilowana żydowska rodzina – mieszkali przed wojną na warszawskich Bielanach. Pod koniec grudnia 1939 r. przenieśli się do Zakładu dla Niewidomych w Laskach. Przebywali tam do 1942 r., kiedy ich obecność zaczęła zagrażać placówce i jej wychowankom.

Siostra Prota, Janina, zaczęła ukrywać się w Warszawie, a chłopiec z matką przeniósł się do Izabelina. Wkrótce musieli uciekać wskutek donosu – wtedy się rozdzielili. Tomasz trafił na Żoliborz do Zofii Stefanowskiej, która udzieliła mu pomocy, choć miała w połowie żydowskie pochodzenie a jej dzieci działały w konspiracji.

W czerwcu 1942 r. matka zawiozła Prota do Nowinek pod Warszawą, do internatu Rady Głównej Opiekuńczej dla sierot i dzieci polskich żołnierzy, których ojcowie zginęli lub trafili do niewoli. Internat prowadziły Jadwiga Luśniak i Jadwiga Żak. W lipcu 1942 r. Prot został wychowankiem Internatu Chłopców im. Stefana Czarnieckiego z siedzibą w Warszawie.

Miał tzw. „semicki wygląd” a w jego papierach widniało nazwisko Prot-Berlinerblau – Jadwiga Luśniak i jej współpracownicy domyślali się jego pochodzenia. W internacie ukrywali się też pod fałszywymi nazwiskami inni Żydzi.

Prot przebywał w placówce do końca 1943 r., kiedy ze względów bezpieczeństwa został przeniesiony do internatu w Józefowie, a potem w Konstancinie. Później wrócił pod opiekę Jadwigi Luśniak i przebywał u niej do czerwca 1944 r. Jego matka pracowała w kuchni RGO dla ubogich, przy ul. Różanej – podczas powstania warszawskiego miejsce to służyło jako kuchnia polowa.

Po upadku powstania Protowie trafili do obozu w Pruszkowie, a potem do Krakowa i Bochni. Przebywali tam do wkroczenia Sowietów w styczniu 1945 r. Po wojnie Jadwiga Luśniak kontynuowała pracę jako pedagog i instruktor harcerstwa. Została odznaczona wieloma medalami, w tym Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Tomasz Prot jest obecnie wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia „Dzieci Holokaustu” w Polsce.

Historie pomocy w okolicy

Bibliografia

  • Ambasada Izraela, Materiały opracowane w związku z uroczystością wręczenia medalu i dyplomu honorowego "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" 22.10.2010 r.