Kann Maria

powiększ mapę

Historia pomocy - Kann Maria

Maria Kann mieszkała w Warszawie. Była pisarką, działaczką społeczną, propagatorką harcerstwa i szybownictwa. W okresie okupacji hitlerowskiej zaangażowała się w ruch konspiracyjny, m.in. redagowała pismo niezależnej młodzieży lotniczej „Wzlot” oraz współorganizowała wydawnictwo „Załoga”. Pod koniec wojny była pracowniczką Delegatury Rządu RP na Kraj. Po wojnie, w 1945 roku, została członkinią Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, organizacji antykomunistycznej.

Jednym z najważniejszych obszarów działalności Marii Kann w okresie okupacji hitlerowskiej było niesienie pomocy ludności żydowskiej. Współpracowała m.in. z Zofią Kossak-Szczucką i Władysławem Bartoszewskim. Z czasem przybrało to postać zorganizowanej akcji w ramach Rady Pomocy Żydom „Żegota”.

W ramach „Żegoty” zajmowała się lokowaniem dzieci z getta u rodzin prywatnych lub w sierocińcach. Nie było to łatwe, szczególnie gdy miały tzw. zły wygląd i łatwo można było rozpoznać ich pochodzenie. Tak wspominała historię ratowania jednej z  dziewczynek: „Biegałyśmy po mieście, wlokąc ją ze sobą  i truchlejąc, kiedy kto na nią spojrzał. Wszędzie odmawiano przytułku. Wreszcie wylądowałyśmy we trójkę na Chłodnej (…) Pani domu na widok małej żachnęła się i prosiła, żebyśmy ją czym prędzej zabierały…”.

Przeżywając tragedię ludności żydowskiej, Maria Kann nie mogła pozostać obojętna wobec walk w getcie warszawskim toczonych wiosną 1943 roku. Wierzyła, że poinformowanie świata o tym dramacie spowoduje zmianę sytuacji, wymusi reakcję mocarstw. W porozumieniu z Aleksandrem Kamińskim rozpoczęła pisanie broszury. Tak powstało jedno z najważniejszych opracowań polskich czasów wojny, Na oczach świata. Opisano tam  genezę powstania w getcie, rozwój Żydowskiej Organizacji Bojowej, przebieg walk, zamieszczono autentyczne relacje i dokumenty. Autorka zwracała także uwagę na zły wpływ tych wydarzeń na społeczeństwo polskie – na mimowolną demoralizację poprzez oswajanie się z widokiem masowych mordów, szczególnie w przypadku dzieci, które przyjąć mogą za rzecz naturalną, że są lepsze i gorsze narody, że są tacy, których można mordować, że są „ludzie” i „Żydzi”. „Tego lęka się serce polskich matek” – komentowała. Praca ta znalazła się w kolportażu jeszcze jesienią 1943 roku i miała istotny wpływ na wiele środowisk – katolickich i nie tylko. Przesłana została także do Londynu.

Pomoc Marii Kann świadczona była bezinteresownie. Wynikała z pobudek humanitarnych i ideowych. W roku 1963 Instytut Yad Vashem uhonorował ją tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.

Historie pomocy w okolicy

Bibliografia

  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, 349/24, 2052
  • Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu
  • Bartoszewski Władysław, Lewinówna Zofia, Ten jest z ojczyzny mojej
    Publikacja ta składa się z 3 części: zarysu monograficznego problematyki pomocy Żydom; zbioru wydanych dokumentów niemieckich i polskich dotyczących losu Żydów oraz pomocy Żydom; zbioru relacji powojennych Polaków i Żydów dotyczących pomocy.
  • Prekerowa Teresa, Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945
    Monografia Rady Pomocy Żydom, organizacji działającej podczas wojny przy podziemnej Delegaturze Rządu na Kraj, zajmującej się niesieniem pomocy Żydom, zwłaszcza ukrywającym się „po aryjskiej stronie”.
  • Arczyński Marek, Balcerak Wiesław, Kryptonim "Żegota". Z dziejów pomocy Żydom w Polsce 1939-1945

    Marek Arczyński był działaczem Rady Pomocy Żydom „Żegoty”. Praca ta ma formalnie charakter opracowania naukowego, w istocie można ją zakwalifikować jako wspomnienia Arczyńskiego.