Rodzina Misztalów

powiększ mapę

Historia pomocy - Rodzina Misztalów

Józefa i Wincenty Misztalowie wraz z synem Stanisławem mieszkali we wsi Ruczynów, gdzie prowadzili gospodarstwo rolne. W trakcie okupacji, za namową sąsiada Józefa Maślanki, wstąpili do konspiracyjnych Batalionów Chłopskich.

W lipcu 1942 r. Józef Maślanka przyprowadził do domu Misztalów trzy osoby z żydowskiej rodziny Schmalholzów: Helenę oraz jej dwóch synów – Szymona i Jehoszuę. Przed wojną byli oni sąsiadami Maślanki i przyjaźnili się z nim. Józef pomógł im w ucieczce z getta w Busku-Zdroju. Józefa i Wincenty Misztalowie zgodzili się udzielić im schronienia. Stanisław Misztal wspominał po wojnie: „Mamusia moja załatwiła w gminie Kołaczkowice dowody osobiste dla całej trójki na nazwiska osób z naszej rodziny nie żyjących już”. Dla bezpieczeństwa ukrywających i ukrywanych mężczyźni zbudowali podziemną kryjówkę. „Wykopaliśmy dół na głębokość 2 m, szerokość 1,5 m, długość 3 m. Wejście do schronu możliwe było poprzez kanał z piwnicy domu, która służyła na ziemniaki w okresie zimy” – relacjonował Stanisław. Przygotowany schron miał służyć na wypadek nagłego przyjazdu Niemców i rewizji.

Schmalholzowie posiadali tzw. aryjskie papiery, dlatego Misztalowie przedstawiali ich jako krewnych. Mieszkańcy Ruczynowa nie domyślali się prawdy, tym bardziej, że Helena i jej synowie swobodnie poruszali się po wsi, pomagali przy gospodarstwie, a noce spędzali w domu Misztalów. Obie rodziny mieszkały razem od lipca 1942 r. do sierpnia 1944 roku. Tuż przed zakończeniem okupacji, kiedy ofensywa Armii Czerwonej dotarła do Szczucina i okolic, Schmalholzowie zdecydowali się opuścić Ruczynów i przedostali się na wschód do Lublina. Tam przebywali do końca wojny.

Jehoszua Schmalholz pisał po wojnie: „Rodzina Misztal przechowywała nas zupełnie bezinteresownie przez przeszło 2 lata, wykazując w najbardziej niebezpiecznych momentach, jak łapanki i pacyfikacje niemieckie na terenie wioski Ruczynów, zimną krew i bohaterską pogardę śmierci, która im groziła za przechowywanie Żydów”. Schmalholzowie nie zostali w Polsce i przez Niemcy wyjechali do Stanów Zjednoczonych. Obie rodziny pozostały ze sobą kontakcie.

Bibliografia

  • Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu
  • Archiwum Yad Vashem, M.31.2/7915
  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Dział odznaczeń Yad Vashem. Dokumentacja sprawy Józefy i Wincentego Misztalów, 349/24/2331