Rodzina Patrzylasów

powiększ mapę

Historia pomocy - Rodzina Patrzylasów

Franciszka Patrzylas i jej synowie Józef oraz Czesław z żoną Julianną mieszkali przed wojną we wsi Kolonia Sasin k. Bełżyc pod Lublinem. Prowadzili skromne życie i utrzymywali się głównie z pracy na roli.

Patrzylasowie nie pozostali obojętni na tragiczny los, jaki w trakcie okupacji stał się udziałem ludności żydowskiej. Początkowo nieśli pomoc uciekinierom z pobliskich obozów pracy, którzy trafiali do ich gospodarstwa. Józef wspominał po wojnie: „We wspólnych z bratem zabudowaniach gospodarczych w okresie od 1941 do 1944 r. przechowywaliśmy kilkanaście osób narodowości żydowskiej”. Żydzi zatrzymywali się u nich na krótki czas, otrzymywali posiłek, czasami także niezbędną odzież. Następnie opuszczali gospodarstwo i szukali swoich krewnych oraz innego miejsca do schronienia. Z obawy przed donosami o ich działalności oraz rewizjami Niemców, w zabudowaniach domostwa Patrzylasów zbudowano kilka kryjówek i dobrze je zamaskowano.

Od stycznia do 27 lipca 1944 r. na stałe schronienie znaleźli u nich członkowie rodziny Pres – Szlomo (ok. 50 lat) oraz jego synowie Mojżesz (ok. 28 lat) i Chaim (ok. 14 lat), uciekinierzy z obozu pracy przymusowej w Budzyniu pod Kraśnikiem. Szlomo był szewcem i poznał Patrzylasów jeszcze przed wybuchem wojny. Tylko Franciszka, jej dwaj synowie i synowa wiedzieli o ukrywających się Żydach. Ze względów bezpieczeństwa dbano, by szczególnie w chwilach kiedy sąsiedzi odwiedzali ich gospodarstwo, Presowie pozostawali w kryjówkach. Józef wspominał po wojnie: „Przetrzymując Żydów we własnych zabudowaniach nie robiliśmy tego na pokaz, a przeciwnie działaliśmy w ścisłej tajemnicy. Zachowaliśmy pełną i całkowitą dyskrecję przed osobami obcymi. Z tego względu nikt z naszej rodziny nie był prześladowany ani represjonowany”. Patrzylasowie dostarczyli ukrywającym się posiłki, odzież, pościel, a także wspierali ich na duchu w chwilach zwątpienia.

Presowie przetrwali do końca niemieckiej okupacji. Szlomo zmarł niedługo po wojnie. Mojżesz wyemigrował ok. 1950 r. do Izraela. Chaim także opuścił Polskę i zamieszkał w RFN. Utrzymywali sporadyczne kontakty z członkami rodziny Patrzylasów.

Bibliografia

  • Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu
  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Dział odznaczeń Yad Vashem. Dokumentacja sprawy Franciszki i Józefy Patrzylas, 349/24/903