Rodzina Wilkoszów

powiększ mapę

Audio

3 audio

Historia pomocy - Rodzina Wilkoszów

Rodzina Wilkoszów mieszkała w podkrakowskiej wsi Grobla, gdzie prowadzili gospodarstwo rolne. W początkach 1941 r. skontaktował się z nimi żydowski krawiec z Krakowa, Herman Silwerman, który chciał ukryć rodzinę na wsi.

Silwermanowie wynajęli pokoje w domu Wilkoszów. Pozostali tam jawnie do czasu, gdy Niemcy nakazali wszystkim Żydom z Grobli i okolic przeniesienie się do tworzonego nieopodal, w Nowym Brzesku, getta. Cały czas utrzymywali kontakt z rodziną z dawnymi gospodarzami.

Latem 1943 roku w getcie w Nowym Brzesku rozeszły się wieści o jego rychłej likwidacji.  Silwermanowie uciekli. Wrócili do Wilkoszów – tym razem nocą, w tajemnicy.

Wilkosz-Filo wspomina ich powrót: „Mnie się wydaje, że sobie nikt nie zdawał sprawy, że to będzie tak długo trwało, że to będzie trwało osiemnaście miesięcy”. Herman Silwerman, jego żona, dwie córki, Hanna i Nina, teściowa i jej druga córka pozostali u Wilkoszów do końca wojny.

Wedle relacji Stefanii Wilkosz-Filo, ukrywający się: „W porze letniej zamieszkiwali w mieszkalnej części domu przez nas zajmowanego, a w porze zimowej, z uwagi na to, że parowały okna i na tej podstawie mógł ktoś wywnioskować, iż ta część domu jest zamieszkana, urządziliśmy im kryjówkę na strychu (…) za przepierzeniem”.

Byli biedni. „Początkowo, gdy mieli jeszcze jakieś zasoby materialne, ponosili w części koszty utrzymania, ale po ich wyczerpaniu pozostawali wyłącznie na utrzymaniu naszej rodziny” – dodaje Stefania.

Po wojnie Żydzi wrócili do rodzinnego Krakowa. W latach ‘60 Hanna z mężem wyemigrowała do Francji, Nina z rodzicami i mężem do Izraela. Utrzymywały stały kontakt ze Stefanią Wilkosz-Filo, która wielokrotnie jeździła do Hanny do Francji na wakacje. Po 1989 r. ocalałe zaczęły rokrocznie odwiedzać Kraków, miasto swojej młodości.

Historie pomocy w okolicy

Bibliografia

  • Okuniewska Elżbieta, Wywiad ze Stefanią Wilkosz-Filo, Kraków 28.02.2009
  • Grynberg Michał, Księga Sprawiedliwych

    Leksykon uwzględnia historie Polaków uhonorowanych tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w latach 19631989. Wykaz haseł poprzedza przedmowa Icchaka Arada oraz Chaima Chefera Sprawiedliwi świata.

  • Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu