Rodzina Mikołajkowów

powiększ mapę

Audio

3 audio

Historia rodziny Mikołajkowów

Leszek Mikołajków mieszkał z rodzicami Aleksandrem i Leokadią w Dębicy. Jego ojciec był lekarzem. Po utworzeniu getta kierowany współczuciem zatrudnił do pomocy w prowadzonej przez siebie miejscowej kasie chorych  trzynastoletniego Efraima Reicha w charakterze gońca i wspomagał przebywających w getcie jego rodziców. Brali w tym udział dwaj jego synowie - Leszek i Andrzej.

W lipcu 1942 r., kiedy w dębickim getcie rozpoczęła się akcja likwidacyjna, rodzina Chaskiela Reicha, ojca Efraima, zjawiła się w domu doktora i za jego zgodą ukryła się na strychu. Po zakończeniu akcji powrócili do zamienionego w obóz pracy getta. Sytuacja powtórzyła się w listopadzie 1942 r. W przededniu kolejnej akcji likwidacyjnej rodzina Reicha, zawiadomiona o zbliżającym się niebezpieczeństwie przez dra Mikołajkowa, ukryła się na strychu garażu przyległym do domu oraz w piwnicy pod garażem. Tutaj w niezwykle trudnych warunkach, w kompletnych ciemnościach, bo w obawie przed zdemaskowaniem nie palono świateł, trzynaścioro zbiegów przebywało przez 9 miesięcy. W lecie 1943 r., po zajęciu  garażu na potrzeby Gestapo, mieszczącego się w sąsiednim budynku - Żydzi zostali przeprowadzeni w inne miejsce, do domu Józefa Kurzyny. Przebywali tam pod opieką rodziny Mikołajków do zajęcia Dębicy przez Armię Czerwoną, do 20 sierpnia 1944 r.

Doktor Mikołajków zginął w dniu wyzwolenia miasta, podczas udzielania pierwszej pomocy rannemu. Po opuszczeniu Polski rodzina Reichów, będąc jeszcze w obozie dla przesiedleńców w Austrii, zaczęła przesyłać pomoc Polakom. Kontynuowała ją po osiedleniu się w USA.

Leszek Mikołajków w czasie wojny był małym chłopcem, pomagał rodzicom, co było dla niego często łatwiejsze niż dla dorosłych – najpierw nosił żywność, lekarstwa i wiadomości do getta, potem dostarczał żywność do kryjówki. „Odnoszę wrażenie, że wtedy przy tym moim wieku dla mnie to była świetna zabawa. Bo chyba jeszcze byłem niezdolny do tego, żeby się bać” – mówi  w wywiadzie dla Muzeum Historii Żydów Polskich.  W roku 1980 doktor Mikołajków (pośmiertnie) i jego żona Leokadia zostali odznaczeni przez Yad Vashem w Jerozolimie godnością „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”. W 1989 r. medal otrzymali ich synowie.

Z rodziny Reichów żyją do dziś w Nowym Jorku i Jerozolimie dwie osoby. Jedną z nich jest Efraim Reich, który został rabinem w nowojorskiej dzielnicy Brooklyn. Leszek Mikołajków pozostaje z nimi, jak również z licznym potomstwem seniora rodu Chaskiela Reicha, w bliskim kontakcie.

Bibliografia

  • Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu