10. rocznica założenia Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie

Redakcja, 9 września 2024

We wrześniu tego roku przypada 10. rocznica założenia Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie, który powstał w 2014 r. z inicjatywy Domu Spotkań z Historią we współpracy z Fundacją Gariwo. „Sprawiedliwi” w tym ujęciu to pojęcie szersze niż przyznawany przez Instytut Yad Vashem tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. To inicjatywa upamiętniająca osoby, które w XX wieku ratowały życie innych lub występowały w obronie ludzkiej wolności i godności. Od ubiegłego roku Ogrodem w Warszawie opiekuje się powołana w tym celu Fundacja Ogród Sprawiedliwych, która dziś zaprasza na uroczystości związane z jubileuszem tej inicjatywy. 10 września 2024 r. na muranowskim skwerze im. Jana „Jura” Gorzechowskiego zostaną posadzone drzewa i odsłonięte pamiątkowe kamienie upamiętniające osoby, które w Europejskim Dniu Pamięci o Sprawiedliwych (6 marca) zostały ogłoszone „Sprawiedliwymi” przez Komitet Fundacji. Wydarzenie poprzedzi koncert w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN jest partnerem tych wydarzeń.

Poprzednie Dalej

Zdjęcie 1 z 2

„Pamięć o Sprawiedliwych nie polega na patrzeniu w przeszłość, ale stanowi silny przekaz edukacyjny dla nowych pokoleń. Przekaz propagujący najwyższe wartości kultury europejskiej. Sprawiedliwi, którzy w najtragiczniejszych momentach historii Europy i świata ratowali ideę człowieczeństwa, uczą młodych obywateli naszej wspólnoty zaangażowania się w obronę praw człowieka, pomocy słabszym, odwagi samodzielnego myślenia, zdolności rozumienia innych i nieuważania się za właścicieli prawdy absolutnej”, mówi Anna Ziarkowska, prezeska Fundacji Ogród Sprawiedliwych.

Pierwszą część obchodów jubileuszu Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie stanowić będzie wyjątkowy koncert Ludovica Einaudiego, światowej sławy włoskiego pianisty i kompozytora, który odbędzie się 9 września 2024 r. w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie.

Ludovico Einaudi, znany ze swoich kompozycji łączących muzykę klasyczną z nowoczesnymi brzmieniami, swoją twórczością zdobył serca milionów słuchaczy na całym świecie. W trakcie swojej kariery tworzył muzykę dla baletu, kina i teatru, w tym „Sul filo d’Orfeo” (1984), „Time out” (1988), „The Wild Man” (1991) i „Salgari” (1995). Jego utwory były wykonywane w prestiżowych miejscach, takich jak La Scala w Mediolanie, Ircam w Paryżu oraz Lincoln Center w Nowym Jorku.

Koncert będzie preludium uroczystości upamiętniających 10. rocznicę założenia Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie, które odbędą się dzień później, 10 września 2024 r. o godzinie 12.00, na skwerze im. Jana „Jura” Gorzechowskiego, blisko Muzeum POLIN. Podczas wydarzenia odsłonięte zostaną pamiątkowe kamienie z inskrypcjami dla osób uhonorowanych w tym roku przez Komitet Fundacji Ogród Sprawiedliwych.

Co oznacza tytuł Sprawiedliwego i Sprawiedliwej?

Definicja Sprawiedliwego ma charakter uniwersalny i służy upamiętnianiu wszystkich osób, które w Europie i poza nią ratowały ludzkie życie lub występowały w obronie ludzkiej godności i wolności – w totalitarnych reżimach, w czasie ludobójstw, masowych mordów, zbrodni przeciwko ludzkości, popełnionych w XX i XXI wieku. Jest to pojęcie szersze w stosunku do przyznawanego przez Instytut Yad Vashem tytułu Sprawiedliwego wśród Narodów Świata – honorowego odznaczenia nadawanego przez państwo Izrael osobom nieżydowskiego pochodzenia za pomoc okazaną Żydom podczas II wojny światowej.

Wyboru dokonuje Komitet Fundacji Ogród Sprawiedliwych spośród zgłaszanych kandydatur. W jego skład wchodzą wybitne osobistości ze świata edukacji i kultury, w tym Dyrektor Muzeum POLIN, a także przedstawiciele i przedstawicielki organizacji pozarządowych.

Nazwiska uhonorowanych ogłaszane są co roku 6 marca w Europejskim Dniu Pamięci o Sprawiedliwych.

Kim są tegoroczni Sprawiedliwi?

6 marca, podczas Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych, ogłoszono nazwiska osób, które decyzją Komitetu Fundacji Ogród Sprawiedliwych zostały uhonorowane tytułem „Sprawiedliwego” i „Sprawiedliwej”:

Jacek Kuroń (1934–2004): był politykiem, działaczem opozycji antykomunistycznej, współtwórcą Komitetu Obrony Robotników, więźniem politycznym, ministrem w rządach III RP, kawalerem Orderu Orła Białego.
Vivian Silver (1949–2023): była kanadyjsko-izraelską aktywistką na rzecz praw kobiet i pokoju na Bliskim Wschodzie, zamordowaną w ataku terrorystycznym Hamasu 7 października 2023 roku.
Amer Abu Sabila (1998–2023): był izraelskim Arabem z Abu Talul na pustyni Negew, robotnikiem budowlanym, który zginął, usiłując pomóc żydowskiej rodzinie uciekającej przed atakami Hamasu 7 października 2023 roku.
Andrzej Szeptycki (1865–1944) i Klemens Szeptycki (1869–1951): byli duchownymi greckokatolickimi. Andrzej był biskupem stanisławowskim (1899–1900), metropolitą lwowskim i halickim (1900–1944); Klemens był studytą, ihumenem (1926–1944), a następnie archimandrytą klasztoru w Uniowie (1944–1951).

Przeczytaj: Biogramy osób uhonorowanych 6 marca 2024 r. przez Komitet Fundacji Ogród Sprawiedliwych

Dotychczas w Ogrodzie Sprawiedliwych w Warszawie uhonorowani zostali:

Władysław Bartoszewski, Mosze Bejski, Hrant Dink, Marek Edelman, Bronisław Geremek, Natalia Gorbaniewska, Magdalena Grodzka-Gużkowska, Wilhelm Hosenfeld, Petro Hryhorenko, Julia Ilisińska, Jan Jelinek, Gareth Jones, Jan Karski, Siergiej Adamowicz Kowalow, Roberto Kozak, Rafał Lemkin, Ewelina Lipko-Lipczyńska, Antonia Locatelli, Nelson Mandela, Alfreda Markowska, Hasan Mazhar, Tadeusz Mazowiecki, Karol Modzelewski, Stanisław Pietrow, Witold Pilecki, Anna Politkowska, Emanuel Ringelblum, Arsienij Borisowicz Roginski, Raoul Wallenberg, Armin Wegner, Antonina i Aleksander Wyrzykowscy, Liu Xiaobo, Jan Zieja, Adalbert Wojciech Zink, Antonina i Jan Żabińscy.

10-lecie Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie

Ogród Sprawiedliwych w Warszawie został założony w 2014 r. z inicjatywy Domu Spotkań z Historią i Fundacji Gariwo, przy wsparciu premiera Rzeczypospolitej Polskiej Tadeusza Mazowieckiego i władz dzielnicy Wola m.st. Warszawy. Partnerem Ogrodu zostało Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

W 2023 r., a więc w 10. rocznicę ustanowienia Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych, oddolna inicjatywa przybrała zinstytucjonalizowaną formę, przekształcając się w Fundację Ogród Sprawiedliwych, która opiekuje się warszawskim Ogrodem. Jej współzałożycielami są Fundacja Auschwitz-Birkenau i Fundacja Gariwo. W gronie Fundatorów znalazł się także członek Komitetu, międzynarodowy ekonomista Józef Wancer. Na poziomie lokalnym Fundacja działa na podstawie ścisłego partnerstwa z władzami Miasta Stołecznego Warszawy oraz Domem Spotkań z Historią.

Fundacja Ogród Sprawiedliwych prowadzi działalność w obszarze praw człowieka, w szczególności upamiętniania i propagowania postaw i biografii Sprawiedliwych, którzy w Europie i poza nią ratowali życie innych lub występowali w obronie ludzkiej wolności i godności – w czasie nazizmu i komunizmu, ludobójstw, masowych mordów, zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w XX wieku i rozgrywających się również dzisiaj. Fundacja działa na rzecz demokratyzacji świata poprzez wspieranie i prowadzenie działań edukacyjnych, które służą budowaniu atmosfery porozumienia, zaufania i szacunku ponad podziałami narodowymi, religijnymi i kulturowymi.