Rodzina Trzcińskich

powiększ mapę

Audio

5 audio

Historia rodziny Trzcińskich

Trzcińscy mieszkali w czasie wojny w Biłgoraju. Ojciec Gabrieli był urzędnikiem skarbowym, ale podczas okupacji, aby wyżywić rodzinę, zajął się garbowaniem i handlem skór. Trzcińscy nigdy nie mieli uprzedzeń wobec Żydów, dlatego kiedy rozpoczęły się ich prześladowania pomogli im. Paweł Trzciński zatrudnił w swoim przedsiębiorstwie żydowskich rzemieślników i jak długo mógł odmawiał ich wydania Niemcom, tłumacząc to ich wysokimi kwalifikacjami, niezbędnymi do utrzymania produkcji.

W tym czasie Żydzi urządzili sobie na terenie jego przedsiębiorstwa kryjówkę, w której przebywali prawdopodobnie od ostatnich miesięcy 1942 roku. Wisława Trzcińska i jej córka Gabriela zanosiły im jedzenie.

„»Wisiu, czy ty zdajesz sobie sprawę jak ty narażasz naszą rodzinę?« – Gabriela opowiada, jak pewnego razu ojciec spytał matkę o pomoc niesioną Żydom. – A mama zaczęła płakać i mówi: »Pawełku, ja nie mogę słuchać jak głodne dzieci płaczą.« I zrozumiałam, dlaczego moja mama nosiła z domu duży gar kaszy gorącej zawsze wieczorem”.

17 lutego 1943 r. do Trzcińskich przyszło gestapo i niemieccy żandarmi. Dokładnie przeszukali zakład i dom Trzcińskich. Wiedzieli, czego szukają. Po wnikliwej rewizji odnaleźli schowek i ukrywających się w nim Żydów.

Gabrieli, dzięki ogromnemu opanowaniu i pewności siebie, udało się opuścić dom. Pilnujący go strażnicy byli zaskoczeni jej tupetem, dlatego nie zatrzymali jej. Jej rodziców Niemcy skatowali na miejscu, a po aresztowaniu torturowali przez następne dni, po czym zastrzelili 2 marca. Gabriela uciekła z Biłgoraja i do końca wojny ukrywała się pod fałszywym nazwiskiem w Lublinie, Warszawie oraz Kamieńsku. Do rodzinnego miasta wróciła po wojnie. Tam wywiad Armii Krajowej poinformował Gabrielę, że sprawcą tragedii jej rodziny był miejscowy Polak, który wydał jej rodziców Niemcom.

Opracowano na podstawie relacji pochodzącej ze zbiorów Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN w Lublinie, zarejestrowanej w ramach projektu „ Światła w ciemności – Sprawiedliwi wśród Narodów Świata” 

Bibliografia

  • Kawa Magdalena, Wywiad z Gabrielą Gorzandt, córką Wiesławy i Pawła Trzcińskich, Lublin 10.09.2007