Władysław i Helena Grzegorczykowie upamiętnieni w Nowej Rudzie

Redakcja, 12 lipca 2023
10 lipca 2023 r. w Nowej Rudzie (woj. dolnośląskie, pow. kłodzki) miała miejsce uroczystość upamiętnienia Władysława i Heleny Grzegorczyków, Sprawiedliwych wśród Narodów Świata (1965), którzy w latach okupacji niemieckiej udzielali pomocy Żydom – Grzegorczykowie zostali patronami miejskiego parku przy ul. Strzeleckiej. W odsłonięciu pamiątkowego kamienia i portalu wejściowego do parku uczestniczyła m.in. Catherine Ravet (Lili Fuchsberg), która ocalała podczas Zagłady dzięki Grzegorczykom. Wcześniej, podczas sesji Rady Miejskiej, odebrała tytuł Honorowej Obywatelki Miasta Nowa Ruda. Uroczystość upamiętniająca Grzegorczyków odbyła się w ramach Festiwalu Góry Literatury (7–16 lipca 2023), organizowanego przez Fundację Olgi Tokarczuk, z udziałem Noblistki.

„Byliśmy niezwykle poruszeni, że mamy taką nadzwyczajną historię. Naszą, regionalną, ale swoim dramatyzmem i rozmachem wykraczającą poza region, bo obejmującą ludzkie doświadczenie w czasach niezwykle trudnych i tragicznych”, powiedział podczas uroczystości Grzegorz Zygadło, prezes Zarządu Fundacji Olgi Tokarczuk.

Władysław i Helena Grzegorczykowie pochodzili z Borysławia koło Drohobycza. Tam, w latach okupacji niemieckiej, udzielili pomocy osiemnastu osobom pochodzenia żydowskiego. W 1965 r., w uznaniu bohaterskiej postawy, Instytut Yad Vashem uhonorował ich tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Po wojnie zamieszkali w Nowej Rudzie i to właśnie tu zostali teraz patronami miejskiego parku.

O upamiętnienie Grzegorczyków wnioskowała Fundacja Olgi Tokarczuk, która zgodnie ze swoim statutem ma za zadanie m.in. wspierać i promować polską kulturę i sztukę, ochronę praw człowieka, demokracji, społeczeństwa obywatelskiego, środowiska, przeciwdziałać dyskryminacji. Fundacja przywraca także pamięć o postaciach wyjątkowych, zdeterminowanych do niesienia pomocy słabszym i zagrożonym. Inicjatywa Fundacji, rozpoczęta w maju 2023 r., była wspierana przez mieszkańców Nowej Rudy.

Uroczystość odsłonięcia pamiątkowego kamienia oraz portalu wejściowego do Parku im. Heleny i Władysława Grzegorczyków przy ul. Strzeleckiej odbyła się 10 lipca 2023 r. w ramach Festiwalu Góry Literatury. Obecny podczas uroczystości Marian Turski, przewodniczący Rady Muzeum POLIN, nawiązując do historii ocalenia Lili Fuschberg przez Grzegorczyków i zwracając się do obecnej w parku Noblistki, powiedział:

„To jest to, o czym mówi przypowieść o Salomonie. O matce, która woli utracić dziecko, byle ono żyło, choćby z cudzą matką. To jest wielki dramat, wielkie poświęcenie, o którym potrafi pisać tylko taka osoba, jak Olga Tokarczuk”.


Przeczytaj więcej: Historia Władysława i Heleny Grzegorczyków


Uroczystość w parku poprzedziła sesja Rady Miejskiej, podczas której ocalała Lili Fuchsberg – dziś Catherine Ravet, otrzymała tytuł Honorowej Obywatelki Nowej Rudy. Tytuł ten przyznano „za działania w sferze promocji miasta, w tym za promowanie postaw patriotycznych na szczeblu lokalnym i międzynarodowym poprzez upamiętnianie działań Polaków w celu ratowania ludzi pochodzenia żydowskiego w trakcie II wojny światowej oraz kultywowanie polskiej kultury w świecie”.