Władysław i Helena Grzegorczykowie upamiętnieni w Nowej Rudzie
„Byliśmy niezwykle poruszeni, że mamy taką nadzwyczajną historię. Naszą, regionalną, ale swoim dramatyzmem i rozmachem wykraczającą poza region, bo obejmującą ludzkie doświadczenie w czasach niezwykle trudnych i tragicznych”, powiedział podczas uroczystości Grzegorz Zygadło, prezes Zarządu Fundacji Olgi Tokarczuk.
Władysław i Helena Grzegorczykowie pochodzili z Borysławia koło Drohobycza. Tam, w latach okupacji niemieckiej, udzielili pomocy osiemnastu osobom pochodzenia żydowskiego. W 1965 r., w uznaniu bohaterskiej postawy, Instytut Yad Vashem uhonorował ich tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Po wojnie zamieszkali w Nowej Rudzie i to właśnie tu zostali teraz patronami miejskiego parku.
O upamiętnienie Grzegorczyków wnioskowała Fundacja Olgi Tokarczuk, która zgodnie ze swoim statutem ma za zadanie m.in. wspierać i promować polską kulturę i sztukę, ochronę praw człowieka, demokracji, społeczeństwa obywatelskiego, środowiska, przeciwdziałać dyskryminacji. Fundacja przywraca także pamięć o postaciach wyjątkowych, zdeterminowanych do niesienia pomocy słabszym i zagrożonym. Inicjatywa Fundacji, rozpoczęta w maju 2023 r., była wspierana przez mieszkańców Nowej Rudy.
Uroczystość odsłonięcia pamiątkowego kamienia oraz portalu wejściowego do Parku im. Heleny i Władysława Grzegorczyków przy ul. Strzeleckiej odbyła się 10 lipca 2023 r. w ramach Festiwalu Góry Literatury. Obecny podczas uroczystości Marian Turski, przewodniczący Rady Muzeum POLIN, nawiązując do historii ocalenia Lili Fuschberg przez Grzegorczyków i zwracając się do obecnej w parku Noblistki, powiedział:
„To jest to, o czym mówi przypowieść o Salomonie. O matce, która woli utracić dziecko, byle ono żyło, choćby z cudzą matką. To jest wielki dramat, wielkie poświęcenie, o którym potrafi pisać tylko taka osoba, jak Olga Tokarczuk”.
Przeczytaj więcej: Historia Władysława i Heleny Grzegorczyków
Uroczystość w parku poprzedziła sesja Rady Miejskiej, podczas której ocalała Lili Fuchsberg – dziś Catherine Ravet, otrzymała tytuł Honorowej Obywatelki Nowej Rudy. Tytuł ten przyznano „za działania w sferze promocji miasta, w tym za promowanie postaw patriotycznych na szczeblu lokalnym i międzynarodowym poprzez upamiętnianie działań Polaków w celu ratowania ludzi pochodzenia żydowskiego w trakcie II wojny światowej oraz kultywowanie polskiej kultury w świecie”.
Park rodziny Grzegorczyków w Nowej Rudzie. Właśnie tak należy upamiętniać Sprawiedliwych. Podkreślać historię odwagi konkretnych ludzi, nie całych wsi czy narodów. Włączać ocalonych i dawać w przyjaznej przestrzeni lekcję moralności kolejnym pokoleniom. pic.twitter.com/VgqgqIuL29
— Michał Bilewicz (@Michal_Bilewicz) July 8, 2023